Waar is kurkuma allemaal goed voor?

De kurkuma plant (curcuma longa) is een kruidachtige plant uit de gemberfamilie. Het is niet bekend waar de plant oorspronkelijk vandaan komt, maar men denkt dat hij oorspronkelijk uit tropische gebieden van het Indiase subcontinent of Zuidoost-Azië komt.

De plant heeft warme temperaturen en veel regen nodig om te groeien. Hij wordt meer dan een meter hoog, heeft grote groene bladeren en valt op door zijn dikke knolvormige wortels en wortelstokken die worden geoogst om de populaire specerij te produceren.

De wortel is wat we allemaal herkennen als kurkuma en deze wordt gebruikt om het kenmerkende gele poeder te maken. In dit artikel ontdek je of kurkuma kopen eigenlijk zin heeft, en wat er tot nu toe allemaal bekend over is. 

Waar komt kurkuma vandaan?

Verse kurkuma wortel wordt in India al eeuwenlang gebruikt in de keuken, traditionele geneeskunde, religieuze praktijken en zelfs als cosmetica. Het werd ook gebruikt in de oude Chinese geneeskunde en als pigment om de gewaden van boeddhistische monniken te verven.

De wortels worden elk jaar geoogst, dan gekookt en gemalen om het bekende gele kurkumapoeder te maken dat wordt gebruikt als natuurlijke smaak- en kleurstof in voedsel.

Verse kurkumawortel

Kurkuma staat vooral bekend om zijn warme, aardse smaak en de gouden tint die het geeft aan curry’s en andere Zuid-Aziatische gerechten, maar wordt ook al duizenden jaren medicinaal gebruikt.

De wortel was al bekend bij westerlingen tijdens Marco Polo’s reis naar Azië in de 13e eeuw, maar het potentieel voor de gezondheid werd pas in de 20e eeuw erkend. Tegenwoordig kun je kurkuma lattes, theeën en natuurlijk veel verschillende soorten kurkuma supplementen kopen.

Wat is curcumine?

Ongeveer 3-5% van de ruwe kurkumawortel bestaat uit curcuminoïden. Deze bioactieve stoffen zijn een soort polyfenolen en zijn verantwoordelijk voor de gouden kleur van de wortel. De drie belangrijkste curcuminoïden zijn curcumine (meer dan 70% van de curcuminoïden), demethoxycurcumine (DMC) (15-18%) en bisdemethoxycurcumine (3-6%).

Curcumine is het best onderzochte actieve ingrediënt, ondanks dat het slechts 3% van kurkuma uitmaakt.

De voordelen van curcumine worden vaak beperkt door de lage biologische beschikbaarheid. Dit komt door meerdere factoren, zoals slechte oplosbaarheid in water en snelle eliminatie uit het lichaam.

Je ziet dus dat, tenzij je kurkumapoeder in het meeste voedsel gebruikt (zoals in de Indiase keuken), je waarschijnlijk heel weinig curcumine in je lichaam krijgt. Een biobeschikbaar curcumine supplement is veel effectiever dan het eten van kurkumapoeder.

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van kurkuma?

Kurkuma supplementen zijn steeds vaker een keuze voor mensen met gewrichtsaandoeningen, en onderzoek heeft aangetoond dat het een krachtige ontstekingsremmer is. Veel chronische aandoeningen worden veroorzaakt of verergerd door ontstekingen, waaronder artritis en hartaandoeningen. 

Waar is kurkuma goed voor?

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat curcumine:

– Een rol kan spelen bij het ondersteunen en behouden van gezonde en soepele gewrichten.

– Kan helpen bij het normale spierherstel na een intensieve training

– Studies uitgevoerd met topatleten hebben aangetoond dat curcumine helpt bij het spierherstel na een intensieve training

– Kan helpen het geheugen en de stemming te verbeteren bij sommige mensne 

Hoe neem je kurkuma in?

Er zijn twee belangrijke manieren waarop je kurkuma kunt innemen – in supplementvorm of door het toe te voegen aan voedsel en dranken. Elke methode zorgt ervoor dat er verschillende hoeveelheden curcumine (het actieve ingrediënt) in het lichaam worden opgenomen en daar terechtkomen waar het het meest nodig is.

Voedingsmiddelen rijk aan kurkuma

In Indiase gerechten wordt kurkuma gekookt met dierlijke of plantaardige vetten zoals boter of kokosolie. Bij traditioneel Indiaas medisch gebruik wordt kurkuma vaak verdund in warme melk. Door kurkuma in zo’n lipolytische – of vettige – matrix te doen, kan het actieve ingrediënt curcumine door het lichaam worden opgenomen.

Indiase keuken

In de Indiase en Zuidoost-Aziatische keuken wordt vaak kurkuma gebruikt. De wortel wordt gebruikt om zijn gouden kleur en verwarmende smaak te geven aan curry’s, dhals, soepen, rijstgerechten en nog veel meer. Tegenwoordig is het zelfs populair om het in smoothies te verwerken of om het met roerei te eten.

Kurkuma supplementen

Curcumine vormt slechts 3% van kurkuma, wat betekent dat supplementen waarschijnlijk effectiever zijn dan het eten van kurkumapoeder. Je kunt een kurkuma supplement kiezen dat biobeschikbaar is, zodat je lichaam meer van de heilzame curcumine kan opnemen – meestal is curcumine moeilijk op te nemen, en kun je alleen voordelen krijgen als het je bloedbaan bereikt.

Een supplement met een betere biologische beschikbaarheid betekent ook dat je positieve effecten kunt bereiken met minder kurkuma, terwijl de kans op bijwerkingen afneemt.

Er is duidelijk bewijs voor de effectiviteit van curcumine (het belangrijkste actieve ingrediënt dat van nature aanwezig is in kurkuma) in een breed scala aan klinische toepassingen. Curcuminoïden zijn echter nog niet beschikbaar in het lichaam. Curcuminoïden worden echter niet gemakkelijk opgenomen door het lichaam in hun ruwe staat – ze zijn niet ‘biologisch beschikbaar’.

Wat zijn de beste kurkuma supplementen?

Omdat curcumine slechts 3% van de kurkumawortel uitmaakt, bevatten veel supplementen verrijkte kurkuma-extracten die tot 95% curcuminoïden bevatten. Het is echter niet de hoeveelheid van het actieve ingrediënt die de belangrijkste factor is. Als je op zoek bent naar het beste kurkumasupplement op de markt, moet je nagaan of het door jou gekozen product gemakkelijk opneembaar (biobeschikbaar) is.

Curcumine is in onbewerkte vorm moeilijk op te nemen door het lichaam, voornamelijk omdat het niet oplosbaar is in water. Het is ook slecht oplosbaar in lipofiele – vette – oplosmiddelen. Veel supplementen op de markt hebben het probleem van biologische beschikbaarheid niet aangepakt en zijn daarom minder effectief, want als de curcumine niet wordt opgenomen, heeft het geen effect.

Zwarte peper

Om het probleem van biologische beschikbaarheid aan te pakken, bevatten veel supplementen nu zwarte peper. Men denkt dat zwarte peper de absorptie verbetert door de natuurlijke processen te remmen die voorkomen dat farmacologische verbindingen zich ophopen in het lichaam.

Liposomen

Je kunt ook supplementen vinden die curcumine bevatten in de vorm van een liposoom/micel, waarbij het werkzame bestanddeel in een lipideholte zit (de curcumine zit in het midden van een vetdruppel). Liposomen van curcumine zijn gebruikt in enkele vroege onderzoeken voor de behandeling van kanker, waarbij de liposomen intraveneus worden toegediend (direct in het bloed geïnjecteerd).

Van orale toediening van liposomaal curcumine is aangetoond dat het de curcumineniveaus in het bloed verhoogt maar er zijn niet veel onderzoeksgegevens die deze verhoging koppelen aan gunstige effecten.

Eén bepaalde liposomale formulering werd gebruikt in een onderzoek bij mensen met matig hyperlipidemie, maar deze vertoonde geen enkel effect in vergelijking met andere curcumine formuleringen.

Fytosoom

Een fytosoom is een lipolytisch complex van een natuurlijk actief ingrediënt (zoals curcumine) en lecithine, een natuurlijk vet. Het lijkt op een liposoom, maar in dit geval is het actieve molecuul vastgemaakt aan het vet, zodat het over de hele druppel te vinden is, in plaats van alleen geconcentreerd in het midden. Door dit verschil in structuur zijn fytosomen stabieler en kunnen ze meer actieve ingrediënten afgeven dan liposomen.

Kurkuma (en curcumine) worden in de Indiase keuken traditioneel gemengd met vetten (thee, kokosmelk, olie). Op dezelfde manier kan een formule met fytosoomtechnologie de absorptie op een natuurlijke manier stimuleren door de inname van kurkuma met voedsel na te bootsen.

Een specifiek curcumine fytosoom is het onderwerp geweest van talloze onderzoeken op 10 verschillende gebieden, waaronder ooggezondheid, gewrichtsgezondheid, reumatoïde artritis en pijnverlichting, uitgevoerd bij gezonde vrijwilligers en patiënten, die de effectiviteit van deze formule hebben gevalideerd.

Conclusie 

Eeuwenlang hebben mensen in Azië de wortel van de kurkuma plant gebruikt in de keuken, religieuze praktijken en als kleurstof dankzij de gouden kleur. Het is ook een steunpilaar van de traditionele geneeskunde.

Tegenwoordig is kurkuma met behulp van wetenschap en technologie wereldwijd een populair supplement geworden. Veel onderzoeken hebben de antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen van een van de actieve ingrediënten, curcumine, aangetoond.

Het wordt nu door veel mensen gebruikt omdat curcumine kan helpen bij een grote verscheidenheid aan gezondheidsterreinen, van spierherstel na intensieve inspanning tot de gezondheid van de huid.

Helaas is en blijft het moeilijk voor het lichaam om curcumine op te nemen, dus is het belangrijk om een manier te vinden om kurkuma te consumeren die de biologische beschikbaarheid ervan verbetert.